Excursie lauwersmeergebied 
22-08-2015

Op zaterdag 22 augustus 2015 reisden we met 8 deelnemers af naar “het Lauwersmeergebied”, op de grens Groningen / Friesland. Het gebied - groot circa 9000 ha -, bezit een enorme vogelrijkdom en heeft inmiddels al 12 jaar de status van Nationaal Park. Onze eerste stop vond, als gebruikelijk, plaats in de buurt van de Willem Lodewijk van Nassaukazerne, oftewel de toegangsweg naar de vogelkijkhut bij het Jaap Deensgat. Hier begint, na de eerste slok koffie en de eerste boterham, steevast onze excursie; zulks vanwege de (aanvankelijk) goede lichtinval. Amper aanwezig werd meteen al een slechtvalk waargenomen, inmiddels een vaste waarde tijdens Lauwersmeerexcursies. Ook zagen we meteen al een grote groep lepelaars (al dan niet met kleurringen), een 12-tal casarca’s en alle in Nederland voorkomende zwaluwsoorten, waartoe gemakshalve ook de gierzwaluw wordt gerekend. Voorts vloog er een grote zilverreiger over, terwijl zich in het ondiepe water 9 soortgenoten ophielden.   

We zagen wat graspiepers foto Wim Wijering

Een grote zilverreiger vloog over foto Wim Wijering

Op weg naar de vogelkijkhut kwamen als steeds  grote aantallen ganzen aangevlogen. Het zien van zoveel ganzen, gecombineerd met de karakteristieken geluiden, maakt dat het vogelhartje op zulke momenten toch telkens weer een extra “boost” krijgt. In zeer korte tijd streek een aantal van pakweg 1000 tot 2000 grauwe- en brandganzen neer bij de Schildhoek en bij het Jaap Deensgat. Hiertussen zaten overigens ook meerdere Nijlganzen. Bij het roodkeelplasje hoorden we de bekende “tengteng” geluiden van baardmannetjes (waarvan één zonder staart), vlogen er rietgorzen over en zagen enkelen onder ons zelfs een snor. Niet veel later werden de eerste watersnippen, kemphanen en een enkele bosruiter en witgatje ontdekt. Ook zagen we wat graspiepers en velleeuweriken, maar vooral een groot aantal foeragerende kwikstaarten. Bij bestudering bleek het een mengelmoes te zijn van witte en gele kwikstaarten, in allerlei (overgangs) stadia. 

Bij het Jaap Deensgat hadden zich weer veel vogels verzameld foto Wim Wijering

De vogelkijkhut bij het Jaap Deensgat werd ten tijde druk bezocht. Het valt op dat er steeds meer dames geïnteresseerd zijn in het kijken naar en het fotograferen van vogels. Dat was enkele decennia geleden toch duidelijk anders. Een goede ontwikkeling, die we ook binnen onze Vereniging zien. Het duurde dan ook een poosje voordat we ten volle gebruik konden maken van de observatiegaten. Zoals al jaren gebruikelijk hadden zich op deze plek weer heel veel vogels verzameld, met name ganzen en eenden. Van de eendensoorten waren met name de krakeend en in mindere mate wilde eend verreweg het best vertegenwoordigd. Wintertaling, smient, pijlstaart, slobeend en kuifeend waren in kleine aantallen aanwezig. Het aantal steltlopers had wat ons betreft best `een onsje` meer mogen zijn, maar toch zagen we hier redelijke aantallen kemphanen, goudplevieren, kieviten en kluten met daarnaast soorten als: zwarte ruiter, kleine strandloper, groenpootruiter en tureluur. Ook werden de eerste reuzensterns gezien en daarnaast wat grote mantelmeeuwen en een groepje putters. Verder dobberden er wat futen op het water en vlogen er enkele bruine kiekendieven boven de rietvelden. In de kijkhut zelf zaten twee al dan niet gebruikte boerenzwaluwnesten, met in één hiervan het nest van een winterkoning. Dergelijke `combi`-nesten komen trouwens geregeld voor, alhoewel er niet altijd op gelet wordt

Ook het hooibeestje kreeg aandacht foto Wim Wijering

Teruglopend naar de auto´s werd er ~ zij het kort ~ aandacht besteed aan de flora in het gebied, zoals  parnassia en wilde cichorei, beide nog volop in bloei. De vele moeraswespenorchissen bleken intussen te zijn uitgebloeid. Dat gold niet voor diverse klaversoorten, als rode-, wond-, rol- en honingklaver. Ook de vlinders kregen links en rechts wat aandacht. Gezien werden onder meer: icarusblauwtje, hooibeestje, bruin zandoogje, dagpauwoog, klein- en groot koolwitje, atalanta en kleine vos. Aangekomen bij de auto´s zagen we in de verte zeker 15 migrerende buizerds. Eén exemplaar deed verdacht veel denken aan een ruigpootbuizerd, maar op de snel genomen opnames was geen duidelijke donkere eindband op de staart te zien. 

Verdacht veel lijkend op een ruigpootbuizerd foto Wim Wijering

Omgeving Vlinderbalg foto Wim Wijering

In de omgeving van de Vlinderbalg zagen we futen met jongen, een grote groep kuifeenden op het water en diverse krakeenden langs de oever. Het aantal aalscholvers en knobbelzwanen was hier aanzienlijk, terwijl op afstand vliegende visdiefjes waren te zien. Eén der onzen meende even een waterral langs de rietkraag te hebben zien rondscharrelen. Vanwege eerder gedane waarnemingen van een grijze wouw in de Marnewaard, werd extra aandacht besteed aan de kromsnavels onder de vogels. Na veel tuurwerk werd op grote afstand een blauwe kiekendief  (op de grond) gesignaleerd, alhoewel de determinatie van dit beestje nogal wat voeten in aarde had. Een jagende boomvalk en een voorbijtrekkende torenvalk leverden daarna gelukkig heel wat minder hoofdbrekens op. Bij het Nieuwe Robbengat zagen we naast enkele grote mantelmeeuwen ook nog een 3 tal foeragerende reuzensterns. Deze sterns vertonen een typische vlieghouding (vrijwel steeds met het koppie naar beneden). De oranjerode snavels vallen daarbij goed op. 

Reuzenstern met het koppie naar beneden foto Wim Wijering

In Lauwershaven was de vogeloogst magertjes foto Wim Wijering

Grote mantelmeeuw ~ schrokt een grote paling naar binnen foto Wim Wijering

Vervolgens maakten we een rondje Lauwershaven. De vogeloogst was hier helaas magertjes. Genoteerd werden hier slechts enkele 10 tallen visdiefjes, diverse steenlopers, wat graspiepers en een enkele scholekster. Het was er ook erg druk met dagjesmensen. Wel nog liet een grote mantelmeeuw zich mooi fotograferen toen deze een op een enorme paling gelijkende vissoort probeerde weg te schrokken. Vaste waarden als zwarte roodstaart en tapuit werden hier deze keer niet waargenomen. Zelfs eidereend en zeehond lieten in de haven verstek gaan. Tijd dus om ons bij “Visser Vis” tegoed te doen aan de geneugten des levens. Naast de traditionele zoute haring en kibbeling werd deze keer - met als initiatiefnemer Jan G. - als dessert een reuzenbeker softijs besteld. De waarschuwing van de serveerster dat ze behoorlijk aan de maat waren, werd met een glimlach in de wind geslagen. Het was daarna flink happen geblazen om het vele ijs op te krijgen, voordat het aan alle kanten wegsmolt. 

De Bantpolder had deze keer op vogelgebied evenmin veel te bieden. Wel zagen we hier een enorme vlucht goudplevieren (zeker 1500 exx) en een redelijk grote groep kieviten. Op dus naar Ezumakeeg “Zuid” om ons lijstje eens extra op te vijzelen. Dat resulteerde meteen al in een groepje juveniele bergeenden, enkele kluten, twee oeverlopers en een redelijk dichtbij foeragerende krombek-strandloper. Ook vlogen er drie grutto’s over. Niet veel later werden tussen de kieviten twee kleine strandlopers en een “scharrelende” Temmincks strandloper ontdekt. Ook niet bepaald twee alledaagse soorten. Verder noteerden we hier bos- en  groenpootruiters en enkele watersnippen. Dat had waarschijnlijk alles te maken met het gewenste waterpeil. Dat is in het recente verleden wel eens anders geweest. Geregeld zagen we trouwens ook foeragerende bruine kiekendieven en buizerds. 

Eén der jonge bergeenden foto Wim Wijering

Gestreepte strandloper bij Ezumakeeg Zuid foto Wim Wijering

Mede vanwege het mooie nazomerweer hadden zich in de buurt van de vogelkijkhut veel vogelaars verzameld. Het is niet voor niets één van de mooiste vogelspots in Nederland! De meegebrachte telescopen deden dan ook goede diensten, alhoewel – vanwege de té grote afstand – niet alles gedetermineerd kon worden. Nochtans zagen we hier grote groepen kluten, aalscholvers, knobbelzwanen, kemphanen, krak- en wilde eenden, pijlstaarten, wintertalingen, brand- en grauwe ganzen, etc. etc. Wat dames kwamen op enig moment “buurten” om een aantal waadvogels op naam te krijgen, zodat we ons ook op educatief gebied nog effies verdienstelijk konden maken. We splitsten ons hierna op. De ene groep “dook” de vogelkijkhut in om een foeragerende gestreepte strandloper te bekijken en de andere groep koerste naar het andere deel van Ezumakeeg. Een poosje later hergroepeerden we ons weer. 

Veel kluten hier foto Wim Wijering

Het slotdeel van onze excursie was misschien nog wel het mooist. Vanaf de kijkheuvel bij “Ezumakeeg Noord” hebben we geruime tijd genoten van de vele vogels, die zich hier in het ondiepe water hadden verzameld. Je kwam werkelijk ogen en oren te kort om alles goed in je op te nemen. In de rietkraag werd bijvoorbeeld een rietzanger gesignaleerd en waren de geluiden van baardmannetjes niet van de lucht. Het enorme aantal kluten sprak bij een aantal van ons helemaal tot de verbeelding. Wat zijn het ook prachtige vogels om te zien! Ook hier zaten weer veel kemphaantjes, maar ook goudplevieren, bontbekplevieren, oeverlopers, een enkel witgatje en nog eens 3 krombekstrandlopers. Verder waren er tureluurs, groenpoot-, bos- en zwarte ruiters te zien en wederom heel veel kieviten, ganzen en eenden. Hiertussen zaten heel wat slobeenden in overgangskleed en veel wintertalingen met daartussen tenminste één zomertaling.  

Slotakkoord met een jagende boomvalk foto Wim Wijering

We telden hier maar liefst 15 reuzensterns, terwijl ook kleine- en grote mantelmeeuw, storm, kok- en zilvermeeuw present waren, evenals wat visdiefjes. Ook de dodaars was er present. Even later ontstond er – zoals steeds – grote beroering onder alle aanwezige  vogelaars toen twee volwassen zeearenden aan het firmament verschenen. Ook al vlogen ze op behoorlijke afstand dan nog gaat het vogelhartje sneller tikken bij het zien van deze kolossale vogels. Het slotakkoord werd gevormd door een jagende boomvalk, die tot twee keer vlakbij een prachtige acrobatische luchtshow ten beste gaf. Zo hoort een mooie excursie te eindigen. 

De onderlinge stemming,  de goede weersomstandigheden (veel zon) en niet geheel onbelangrijk “de extra leuke waarnemingen” bepaalden ook nu weer het welslagen van deze reeds lang geleden geplande dag. Het soortenlijstje telde al met al ruim 80 soorten. Als we ons wat meer op de kleinere en gewonere soorten hadden gefocust, waren we waarschijnlijk dicht in de buurt van de 100 soorten uitgekomen. Het gaat echter niet om de soortenaantallen, maar om de natuurbeleving. En die was meer dan goed. Uitstekend gemutst  keerden we dan ook tegen half zes huiswaarts om er op de parkeerplaats bij het voormalige gemeentehuis achter te komen dat de geparkeerde auto´s van enkele deelnemers waren “ingebouwd” tussen allerlei opgebouwde tentjes. Maar ook dit loste zich zonder problemen op.

Tekst en foto´s: Wim Wijering