Excursie manderheide en cirkels van jannink juli 2018

We vertrekken met 11 personen vanuit Weerselo richting Mander. Hier sluiten zich 3 deelnemers bij de groep aan, zodat we met 14 personen beginnen aan de excursie.

Viooltje ~ gecultiveerd waarschijnlijk 13-07-2018 Mandfer foto Wim Wijering

We lopen eerst een stuk over het fietspad langs de Uelserweg en slaan dan de Drieschichtsweg in.  Het valt echt op dat het lange tijd niet meer heeft geregend en dit laat inmiddels duidelijk zijn sporen na. Struiken en planten verdorren en de bomen laten bladeren vallen. Toch bloeien er ook nog wel planten, zo lopen we langs enkele prachtig bloeiende viooltjes. We denken in eerste instantie aan het driekleurig viooltje, maar bij nader inzien komen we tot de conclusie dat het een ‘tuinviooltje’ is.

Iets verderop langs de Drieschichtsweg passeren we een mooie Twentse boerderij. De eigenaar komt onze kant oplopen en begint te vertellen over zijn ervaringen met Landschap Overijssel. Dit gebied valt onder Natura 2000 met name ter bescherming van het vliegend hert. Hij is duidelijk gefrustreerd over  beperkingen die hem zijn  opgelegd in het kader van  Natura 2000 en het ontbreken van tegemoetkomingen die daar tegenover zouden moeten staan.

Vliegend hert Mander foto Wim Wijering

Door het warme weer van de afgelopen tijd is het seizoen van het vliegend hert al weer voorbij. De boer had nog een dood exemplaar bewaard, zodat we toch nog een vliegend hert te zien krijgen.

We vervolgens onze weg en lopen langs een weiland met zo’n 150 kieviten en ook veel lijsters, waarvan enkele nog met voer in de bek voor de jongen. Waarschijnlijk heeft in dit weiland irrigatie plaatsgevonden, gelet op het grote aantal aanwezige vogels. We lopen nu richting de Cirkels van Jannink. Deze twee cirkels werden in de jaren dertig van de 20e eeuw op de heide van de voormalige Marke Mander aangelegd in opdracht van Gerhard Jannink, een textielfabrikant  uit Enschede. Hij had in Noord-Amerika gezien dat ronde akkers voordelen hadden boven rechthoekige. De velden konden vanuit het midden in een spiraalvormige gang worden bewerkt zodat de machines niet behoefden te keren.

Cirkels van Jannink 13-07-2018 Mander foto Wim Wijering.jpg

Cirkels van Jannink 13-07-2018 Mander foto Wim Wijering

Er werd afwisselend rogge, haver en aardappels verbouwd. Na 1975 werd mais het belangrijkste gewas. Toen ook dat niet meer loonde zijn de gronden van Jannink in 1991 verkocht aan Landschap Overijssel. De cirkels hebben een doorsnede van respectievelijk 378 en 343 meter, het gehele gebied beslaat 33 hectare. In samenhang met de herbestemming van nabij gelegen landbouwgebieden werd hier  door Landschap Overijssel een natuurontwikkelingsproject opgezet. Doelstelling was de voormalige Manderheide na het afgraven van de vruchtbare bovenlaag en toepassen van begrazing weer als schraal heidegebied te onderhouden. Door de plattegrond van de Cirkels van Jannink intact te laten wilde men rechtdoen aan de cultuurhistorische waarden in het gebied.

Groot kaasjeskruid ~ bloeivorm ~ 13-07-2018 Mander foto Wim Wijering

Aardhommel ~mannetje op jacobskruiskruid ~ 13-07-2018 Mander foto Wim Wijering

Op de cirkels aangekomen worden al snel twee jonge boomleeuweriken met hun kenmerkende korte staartje waargenomen. Ook de cirkels zijn dit jaar niet ontkomen aan de extreme droogte. Toch kunnen we leuke plantensoorten waarnemen, zoals zandblauwtje, kaasjeskruid, stekelbrem, bosbes, st. janskruid, havikskruid, struikheide, bekertjesmos, hazenpootje, ogentroost, duinteunisbloem en jacobskruiskruid met daarop rupsen van de jacobsvlinder. Door de warmte laten zich niet veel vogels zien, maar toch kunnen we een groep kneutjes, boompiepers, een geelgors en een roodborsttapuit noteren.

Avondrood 13-07-2018 Mander foto Wim Wijering

Het is bijna 22.00 uur en langzaam begint de schemering in te vallen, tijd om ons naar het naar het terrein van de nachtzwaluw te begeven. In een flits wordt nog  een houtsnip waargenomen, maar als snel horen wij op de achtergrond het snorrende geluid van een nachtzwaluw. Uit het niets schiet een nachtzwaluw, op jacht naar insecten, vlak voor ons langs. Daarna volgt een tweede en op een gegeven moment zien wij op meerdere plekken nachtzwaluwen vliegen, waarbij ze zo nu en dan   een klappend geluid met de vleugels maken. Het aantal paartjes wordt geschat op 6.  

Ook de vleermuizen o.a. dwergvleermuis  zijn inmiddels op insectenjacht gegaan en vliegen er meerdere om ons heen.
​
Dat het inmiddels donker is geworden en ook de temperatuur behoorlijk is gedaald, zijn voor ons redenen om huiswaarts te keren. Wij kunnen terugzien op een mooie excursie.

Nachtzwaluw 13-07-2018 Cirkels van Jannink Mander foto Wim Wijering

Auteur: Henk Schepers

Foto's: Wim Wijering