Eurobirdwatch 2019

Elk najaar tellen vogelaars op vaste punten in heel Europa de trekvogels, wanneer miljoenen vogels richting het zuiden vliegen; een spectaculair fenomeen. Euro Birdwatch is een initiatief van BirdLife International. In Nederland coördineert Vogelbescherming Nederland Euro Birdwatch al meer dan 20 jaar, samen met de website www.trektellen.nl. Het doel van dit evenement is om wereldwijd aandacht te schenken aan vogels en hun leefgebieden. Hierdoor ontstaat meer draagvlak voor beschermingsactiviteiten in de verschillende deelnemende landen, doordat vogels en hun bescherming voor het voetlicht worden gebracht. Ook kan dit evenement ertoe bijdragen dat meer mensen geïnteresseerd raken in vogels. Euro Birdwatch is daarnaast een uitstekende gelegenheid om via de media het belang van Nederland voor trekvogels weer eens te benadrukken.

Euro Birdwatch 2019 vond op zaterdag 5 oktober plaats. In ons land waren het vooral vrijwilligers die in het hele land - trekvogels telden op meer dan 100 telposten. Het betrof zowel vogelwerkgroepen als speciale telgroepen, die in voor- en najaar vele uren maken om voorbijtrekkende vogels te tellen.

Door onze vereniging werd dit jaar weer geteld vanaf de kijkheuvel bij de Sterrenwacht in Lattrop. Er deden 8 personen mee aan de telling. Dat waren achtereenvolgens Wim Wijering Jan Nijmeijer, Johan Drop, Jan Grootelaar, Gemma Potijk, Gerrit Vieker, Gerrit Schothuis en samensteller dezes. We telden van 07:30 uur tot 14:00 uur, waarna de trek grotendeels stilviel en we besloten te stoppen. Aan de hand van speciale tellijsten werden de aantallen per uur bijgehouden en steeds wisselend door één van de tellers genoteerd.

Een deel van onze eigen telgroep foto Johan Drop

Gemma druk doende met het bijhouden van de tellijsten foto Johan Drop

Wim na revalidatie eindelijk weer van de partij foto Johan Drop

Hoe ieder jaar de trek verloopt, is niet te voorspellen. Het heeft over het algemeen te maken met de weersomstandigheden in de dagen voorafgaand aan en tijdens de trek. Na enkele dagen met veel wind en regen, zouden we tijdens de internationale telling - aldus Vogelbescherming Nederland - weer een droge dag krijgen met zonnige perioden. Dit zou kunnen leiden tot goede trek, aangezien met name soorten die thermiek gebruiken om te vliegen, wachten op dit soort dagen om zich over grote(re) afstanden te verplaatsen. De voorspelling voor een goede vogeltrek waren qua weersverwachtingen dan ook erg gunstig.

De wind kwam die dag uit noordoostelijke richting, windkracht 2 en de temperatuur schommelde gaandeweg tussen de 6,5 en 12 graden. Gedurende de gehele periode konden we genieten van veel zon, met later op de dag wat meer bewolking.

Toelichting:

Zonsopkomst tellocatie Sterrenwacht Lattrop foto Wim Wijering

We werden omstreeks  07.40 al getrakteerd op een alleraardigste zonsopkomst. In de regel zijn de eerste ochtenduren altijd de beste uren voor trek van kleine zangvogels. Met name soorten als vink en graspieper trekken vaak slechts enkele uren in de ochtend. De trek van vink, die normaal in hoge aantallen in oktober doortrekt in Oost-Nederland, bleek echter nog niet op gang te zijn gekomen. Wel was er van meet af aan behoorlijke trek van met name spreeuw en boerenzwaluw. De laatstgenoemde soort vloog vaak in verspreide groepen al foeragerend over, terwijl de spreeuw vaak in lange brede linten doorkwamen. In het eerste uur kwamen al meer dan 100 boerenzwaluwen voorbij. Ook de trek van de kolgans was meteen al goed merkbaar. Deze voltrok zich in groepen tot wel 70 exemplaren. Het eerste uur vlogen er al 355 over. Door het heldere weer zaten ze soms erg hoog, waardoor het een hele opgave was om niet alleen de groepen in beeld te krijgen, maar ook de aantallen te tellen. Er zullen dan ook ongetwijfeld groepen gemist zijn. Niet zelden hoorden we ze wel, maar zagen we ze niet. Met enige regelmaat werden er met de telelens foto’s gemaakt van overvliegende groepen. Zo konden we de aantallen beter tellen en kwamen er na afloop achter dat in één groepje zelfs drie verschillende soorten ganzen met elkaar opvlogen. Dat waren achtereenvolgens: kolgans, brandgans  en toendrarietgans. ​

Trek van de kolgans goed merkbaar foto Wim Wijering

Kol, toendra en brandgans in één groepje foto Wim Wijering

Onze telpost leent zich in het bijzonder voor langstrekkende kleine zangvogels door de aanwezige struiken en bomen. Dat bleek ook deze keer weer het geval met grote aantallen langstrekkende tjiftjafs, pimpelmezen, koolmezen, staartmezen en een enkele roodborst, goudhaan en winterkoning. Leuke krenten in de pap waren op locatie: kleine bonte specht, goudvink en zwarte mees. Deze drie soorten kregen uiteraard - zij het kort - wat extra aandacht. Geen alledaagse soort die vanaf de telpost niet gezien, maar wel tweemaal roepend werd gehoord, was een waterral in het plas-dras gedeelte van het Beneden Dinkeldal.

Langstrekkende Goudhaan (vrouwtje) foto Wim Wijering

Ook staartmezen in de struiken foto Wim Wijering

Goudvink kreeg extra aandacht foto Johan Drop

Op het Omleidingskanaal bij de trektelpost konden voorts bekende watervogels als wilde eend, meerkoet en waterhoen worden genoteerd. Verder konden er twee langtrekkende grote gele kwikstaarten worden bijgeschreven. Ook werden hier ijsvogel, Nijlgans en wintertaling genoteerd.

Ook de ijsvogel was weer present foto Wim Wijering

Bel met tien buizerds boven de telpost foto Wim Wijering

Rondcirkelende en afglijdende rode wouw foto Wim Wijering

Tegen een uur of 11 werd de trek van de zangvogels beduidend minder en vlogen er met name spreeuwen en kolganzen over. Wel kwamen voorzichtig wat thermiekende buizerds op gang die langzaam opschroefden en daarna afgleden richting het zuiden. Dit werden er op enig moment steeds meer. Voordat we het wisten konden we genieten van spectaculaire buizerdtrek. Het leek wel een beetje op Falsterbö. We zagen meerdere “bellen” voorbij komen. De grootste bestond uit 18 exemplaren. Steeds meer buizerds begonnen op te schroeven, vergezeld door enkele sperwers, die vervolgens na hoogte te hebben gewonnen, hard afgleden richting het zuiden. Vaak passeerden ze hoog de telpost. De grootste langgerekte groep bestond uit wel 40 exemplaren, die we wel 20 minuten konden volgen, alvorens ze afgleden en uit beeld verdwenen. Los van deze mooie groepen werd op enig moment ook een rondcirkelende en afglijdende rode wouw ontdekt.

In minder dan een uur trokken er bijna 100 buizerds langs en over. Zo snel als deze roofvogeltrek begon, zo snel viel deze ook weer stil. In het volgende uur tussen 12:00 en 13:00 werden de groepen al snel kleiner en trokken nog hooguit 30 extra exemplaren door en in het laatste uur (13.00 – 14.00 uur) zelfs nog maar één enkel exemplaar.

Tijdens de telling hebben we ook nog een staartje kunnen meepikken van de gaaientrek. Medio september werd al duidelijk dat er een invasie van deze soort (de laatste was in 2010) stond aan te komen. Deze is kennelijk nog steeds gaande. Voor het eerst in de geschiedenis verscheen de gaai in de landelijke top 10 met ruim 14.000 exemplaren! Op ons lijstje prijkten in totaal 36 exemplaren, waarbij aangetekend dat we alleen exemplaren hebben geteld, die overduidelijk trekgedrag vertoonden. Niet meegeteld zijn de gaaien in de buurt van de telpost, die heen en weer vlogen van het ene bosje naar het andere. Zij  waren druk doende met bezigheidstherapie, namelijk eikels halen en verstoppen. ​

Gaai ~ staartje van de gaaientrek foto Wim Wijering

In het begin van de middag konden we – tussen het speuren naar vogels door – ook nog een aantal keren genieten van zogeheten ijskristalwolken aan het firmament. Dat is te zien op bijgaande foto’s. Let maar eens op het uiterlijk van de wolk. Het was sowieso interessant om zo nu en dan niet alleen naar vogels te kijken. De hemel toonde op deze dag op veel momenten weer een geheel andere aanblik. De bewolking is immers voortdurend aan verandering onderhevig.

Wolk van ijskristallen foto Wijering

Nog een van die fraaie ijskristalwolken foto Johan Drop

Buizerd kijkt de kat uit de boom bij vertrek foto Wim Wijering

Tegen 14:00 uur besloten we er mee te stoppen, tevens gezien het feit dat de trek behoorlijk stil was komen te liggen. Een lokale buizerd keek trouwens nog wel even de kat uit de boom toen we op het punt stonden om te vertrekken. Het was al met al een leuke gevarieerde telling, met prachtig weer en leuke soorten, met als hoogtepunt de roofvogel- en ganzentrek.

Onderstaand de resultaten, zoals wij die naar Vogelbescherming Nederland hebben gestuurd middels: www.trektellen.nl Hier kunt u niet alleen onze volledige telresultaten vinden, maar ook die van nog eens 184 andere telgroepen in ons land. Daartoe ook die van de Vogelwerkgroep Losser (Oelemars) en van de vogelwerkgroep Ootmarsum (Ottershagen). Wilt u meer weten over de landelijke telgegevens, surf dan naar:  https://www.vogelbescherming.nl/help-mee/kom-zelf-in-actie/tel-mee/euro-birdwatch

Onderstaand de resultaten, zoals wij die naar Vogelbescherming Nederland hebben gestuurd middels: www.trektellen.nl  ​

Auteur: Vincent de Lenne
​
Foto’s:  Johan Drop en Wim Wijering