Eurobirdwatch 2015
I Inleiding:
Vogeltrek is een massale volksverhuizing foto Wim Wijering
De vogeltrek is één massale `vogelverhuizing`, die twee keer per jaar plaatsvindt ~ in het voorjaar en in het najaar. Miljoenen vogels reizen dan vele duizenden kilometers van hun broedgebied naar de overwinteringsgebieden of andersom. De trek van vogels wordt al sinds de oudheid onderzocht. Trekvogels oriënteren zich tijdens de trek overdag op de zonnestand en in de nacht op sterren. Ook oriënteren vogels zich op rivieren en kanalen. Verder richten ze zich op het aardmagnetische veld en op gepolariseerd licht.
In heel Europa zijn op 3 oktober 2015 grote aantallen vogelaars naar buiten gegaan om de najaarsvogeltrek in kaart te brengen. In ons land heeft Vogelbescherming Nederland als steeds deze massale vogeltelling gecoördineerd. Tegelijkertijd zijn er op zo'n 170 plekken in ons land vogels geteld. Ook in 41 andere Europese landen (en zelfs iets daarbuiten) werden (trek)vogels geteld. Het was de 20e keer dat Vogelbescherming Nederland de Birdwatch in ons land organiseerde. Dit jaar deden ze dat trouwens ook voor overig Europa.
Voorafgaande vogeltrek:
In de week, voorafgaande aan Eurobirdwatch, zijn er vanuit Falsterbo in Zuid-Zweden flinke aantallen trekvogels vertrokken richting het zuiden. Opvallend waren vooral de enorme groepen vinken, sperwers, sijzen en pimpelmezen, die hier passeerden. Een deel van deze vogels heeft ook op 3 oktober ons land doorkruist.
II Voorlopige Nederlandse gegevens:
Er werden zeker 11 Europese kanaries gezien in ons land foto Wim Wijering
Algemeen:
Van 155 van de 170 trektelposten, zijn de gegevens intussen via Trektellen.nl binnen. De voorlopige einduitslag is: 295.291 getelde vogels, verdeeld over 188 soorten. Opvallend was het aantal goudhaantjes wat werd waargenomen (716). Dit is een absoluut Birdwatch-record. Ook vlogen er relatief veel zwarte mezen (846) en kruisbekken (722) over. Daarnaast konden natuurlijk weer de nodige krenten in de bekende `vogelpap` worden genoteerd. Wat dacht u van: 11 Europese kanaries, 8 bladkoningen, 9 roodkeelpiepers, 9 grote piepers, 6 duinpiepers , 1 Siberische boompieper en 1 roodpootvalk.
Van 155 van de 170 trektelposten, zijn de gegevens intussen via Trektellen.nl binnen. De voorlopige einduitslag is: 295.291 getelde vogels, verdeeld over 188 soorten. Opvallend was het aantal goudhaantjes wat werd waargenomen (716). Dit is een absoluut Birdwatch-record. Ook vlogen er relatief veel zwarte mezen (846) en kruisbekken (722) over. Daarnaast konden natuurlijk weer de nodige krenten in de bekende `vogelpap` worden genoteerd. Wat dacht u van: 11 Europese kanaries, 8 bladkoningen, 9 roodkeelpiepers, 9 grote piepers, 6 duinpiepers , 1 Siberische boompieper en 1 roodpootvalk.
Landelijke Top Tien:
De landelijke Top Tien zag er als volgt uit: (ter vergelijking de vermelde gegevens van 2013 en 2014)
De landelijke Top Tien zag er als volgt uit: (ter vergelijking de vermelde gegevens van 2013 en 2014)
Toelichting landelijke Top Tien 2015:
|
|
|
Veel kolganzen waren al ter plaatse foto Wim Wijering
Spreeuw, vink, graspieper, kolgans, kievit en kokmeeuw zijn geen verrassingen in de Top Tien, zoals uit bovenstaande gegevens blijkt. Voor Toendrarietgans en Sijs was het echter de eerste keer dat ze in de Top Tien belandden. In het geval van de Sijzen (en ook de Vinken) was dit overigens vanuit Falsterbo al vroegtijdig ‘aangekondigd’. De toendraganzen kwamen waarschijnlijk in het kielzog van de vele Kolganzen voorbij. Feit was dat al een flink deel van deze ganzen ter plaatse was, evenals de Kolganzen. Verrassend waren de toendrarietgans en sijs dit jaar in de Top Tien. Nooit eerder was dit tot dusverre het geval. Opvallend was trouwens ook het grote aantal kneutjes wat werd waargenomen. Vanwege het fraaie weer was er maar weinig trek en steken de aantallen schril af tegen die van een jaar eerder.
Eerste resultaten Europa:
Momenteel zijn de (voorlopige) gegevens van 37 van de 41 landen binnen. Helaas zijn de aantallen per soort en per land nog niet geheel duidelijk. Om u toch echter enigszins een idee te geven:
- Finland ‘scoorde’ de meeste vogels en soorten. Er werden hier maar liefst 1.100.000 vogels gezien, verdeeld over 256 soorten.
- Polen organiseerde daarentegen de meeste activiteiten / tellingen, namelijk 161.
- In Zwitserland waren de meeste mensen actief (4.660).
- In totaal staan we nu (5 oktober) op 1.056 tellingen, 25.165 deelnemers en 4.303.383 getelde vogels.
III Beknopte weergave van de gegevens uit Noordoost Twente:
- A. Natuur- en vogelwerkgroep de Grutto:
Onze telpost tijdens Eurobirdwatch foto Wim Wijering
Allereerst de gegevens van onze eigen Vereniging vanaf de kijkheuvel bij de Sterrenwacht te Lattrop – Breklenkamp.
Telperiode van 7:30 uur - 16:00 uur.
Tellers: Wim Wijering, Johan Drop, Gerrit Vieker, Jan Nijmeijer, Henk Schepers, Laurents ten Voorde, Jan Peddemors, Jan Grootelaar, Leonard Rouhof en Ton Bruns
Telperiode van 7:30 uur - 16:00 uur.
Tellers: Wim Wijering, Johan Drop, Gerrit Vieker, Jan Nijmeijer, Henk Schepers, Laurents ten Voorde, Jan Peddemors, Jan Grootelaar, Leonard Rouhof en Ton Bruns
Waargenomen soorten + aantallen:
Er werd drie keer over een ijsvogel gezien foto Wim Wijering
Totaal: 1806 vogels (excl. ter plaatse aanwezige exemplaren)
Aantal soorten: 53 (excl. ter plaatse aanwezige soorten)
Ter plaatse aanwezige soorten: Fuut 1, Nijlgans 1, Torenvalk 1, Waterhoen 2, Meerkoet 2, Watersnip 1, IJsvogel 1, Winterkoning 4, Kauw 20, Zwarte Kraai 11, Goudvink 3 en Huismus 5.
Aantal soorten: 53 (excl. ter plaatse aanwezige soorten)
Ter plaatse aanwezige soorten: Fuut 1, Nijlgans 1, Torenvalk 1, Waterhoen 2, Meerkoet 2, Watersnip 1, IJsvogel 1, Winterkoning 4, Kauw 20, Zwarte Kraai 11, Goudvink 3 en Huismus 5.
- B. Vogelwerkgroep Losser
Geteld werd er bij de Oelemars te Losser.
Telperiode: 07:00 - 17:00
Tellers: Herman Kamphuis, Timo Roeke, Marc Bulte, Frank de Vries, Bennie Egberink, Ben Hulsebos, Henk Noordkamp, Bennie Groothengel, Ben Heerink, Jelle Diepeveen, Martin Bonte, Johan Verloop, Vincent de Lenne, Wim vd Woning, Bart ter Beek, René Wijering, Jochen Kwekkeboom, Johan vd Gronden, Jan Wolters, Richard Kiemenei, Rudi Lanjouw, Niels Leerling, Sander Wansing, Herman Nijhof, Paul Halman, Leo Hassing, Ben Mulder, Ad Wittingen, Leon Mulder, Jan Wolters, Jos Wolters, Angelique Lamme, Sjaak vd Genugten en 33 gasten.
Telperiode: 07:00 - 17:00
Tellers: Herman Kamphuis, Timo Roeke, Marc Bulte, Frank de Vries, Bennie Egberink, Ben Hulsebos, Henk Noordkamp, Bennie Groothengel, Ben Heerink, Jelle Diepeveen, Martin Bonte, Johan Verloop, Vincent de Lenne, Wim vd Woning, Bart ter Beek, René Wijering, Jochen Kwekkeboom, Johan vd Gronden, Jan Wolters, Richard Kiemenei, Rudi Lanjouw, Niels Leerling, Sander Wansing, Herman Nijhof, Paul Halman, Leo Hassing, Ben Mulder, Ad Wittingen, Leon Mulder, Jan Wolters, Jos Wolters, Angelique Lamme, Sjaak vd Genugten en 33 gasten.
Waargenomen soorten + aantallen:
Buidelmees op de trektelpost bij de Oelemars foto Wim Wijering
Totaal: 2222 vogels
Aantal soorten: 55
Ter plaatse: grote zilverreiger 2, ijsvogel 1, groene specht 1 en zwarte Specht 1.
Aantal soorten: 55
Ter plaatse: grote zilverreiger 2, ijsvogel 1, groene specht 1 en zwarte Specht 1.
C. Vogelwerkgroep Ootmarsum:
Door leden van deze vogelwerkgroep, onder leiding van Robert Westerhof, werd er geteld bij het Ottershagen, te Lattrop.
Telperiode: 07:15 - 16:30
Tellers: Vogelwerkgroep Ootmarsum en belangstellenden
Telperiode: 07:15 - 16:30
Tellers: Vogelwerkgroep Ootmarsum en belangstellenden
Waargenomen soorten + aantallen:
Een duinpieper in het Beneden Dinkeldal foto Wim Wijering
Totaal: 738 vogels Foto 7
Aantal soorten: 41
Tot zover de drie georganiseerde en gecoördineerde tellingen in Noordoost Twente.
Aantal soorten: 41
Tot zover de drie georganiseerde en gecoördineerde tellingen in Noordoost Twente.
IV Het verloop van onze eigen teldag:
Zoals u van ons gewend bent, volgt hieronder de wat uitgebreidere verslaglegging van onze eigen telling.
Zoals u van ons gewend bent, volgt hieronder de wat uitgebreidere verslaglegging van onze eigen telling.
Zonsopkomst ~ tijdens Euriobirdwatch ~ 03-10-2015 Beneden Dinkeldal Lattrop Breklenkamp foto Wim Wijering
|
Het weer:
Oktober is de topmaand voor de vogeltrek. Vanaf een goed gesitueerde telpost en bij gunstig weer kan men zo maar een uiterst boeiende trekteldag tegemoet gaan. De zonsopkomst was fraai en voor de tellers was het ~ qua weer ~ op 3 oktober 2015 aangenaam toeven op de kijkheuvel bij de Sterrenwacht te Lattrop / Breklenkamp. Het was in het Beneden Dinkeldal aanvankelijk wel was frisjes (aanvangstemperatuur 5,5 °C), maar gaandeweg konden de jassen en vesten uit en liep de temperatuur op tot maar liefst 18 °C. Er was bovendien nagenoeg geen wind en het zonnetje scheen heel wat uren achtereen. De maan liet zich onder deze omstandigheden zelfs mooi fotograferen. Voor een interessante vogeltrek was het echter veel te mooi weer en dat al vele dagen aaneengesloten. Stuwtrek kun je dan eigenlijk wel vergeten. Aan de landelijke cijfers is duidelijk te zien dat het weer er in 2014 heel anders uit moet hebben gezien. |
De maan tijdens Eurobirdwatch foto Wim Wijering
|
De gegevens van Eurobirdwatch gelijk op de PC foto Wim Wijering
De telperiode:
Tegen half acht waren de eerste drie tellers ter plekke. Een aantal (waaronder samensteller dezes met de paperassen) arriveerde tussen half acht en acht uur. Na het bekende gesteggel bleek al gauw dat er twee verschillende aanvangstijden in `omloop` waren! Uiteindelijk werd er daarom geteld van pakweg 07.40 uur tot exact 16.00 uur. Aan de hand van speciale uurlijsten werden de telresultaten bijgehouden. Het noteren van de gegevens gebeurde telkens door een andere teller.
Het is een bekend gegeven dat de trek zich vooral in de ochtenduren afspeelt en veel minder in de middag. Dat is op ons totaaloverzicht goed te zien. Speciaal voor Eurobirdwatch hebben wij voor deze dag een code laten aanmaken op Trektellen.nl, waardoor de telresultaten meteen in de PC konden worden ingevoerd. Hiermee heeft onze webmaster Laurents ten Voorde zich belast, waarvoor dank. Aanvankelijk begonnen we met 4 tellers, maar geleidelijk liep dit aantal in wisselende samenstelling op tot 10, waartoe zelfs een lid van de bevriende Vogelwerkgroep Ootmarsum. Ook kregen we enkele keren bezoek van passanten.
Tegen half acht waren de eerste drie tellers ter plekke. Een aantal (waaronder samensteller dezes met de paperassen) arriveerde tussen half acht en acht uur. Na het bekende gesteggel bleek al gauw dat er twee verschillende aanvangstijden in `omloop` waren! Uiteindelijk werd er daarom geteld van pakweg 07.40 uur tot exact 16.00 uur. Aan de hand van speciale uurlijsten werden de telresultaten bijgehouden. Het noteren van de gegevens gebeurde telkens door een andere teller.
Het is een bekend gegeven dat de trek zich vooral in de ochtenduren afspeelt en veel minder in de middag. Dat is op ons totaaloverzicht goed te zien. Speciaal voor Eurobirdwatch hebben wij voor deze dag een code laten aanmaken op Trektellen.nl, waardoor de telresultaten meteen in de PC konden worden ingevoerd. Hiermee heeft onze webmaster Laurents ten Voorde zich belast, waarvoor dank. Aanvankelijk begonnen we met 4 tellers, maar geleidelijk liep dit aantal in wisselende samenstelling op tot 10, waartoe zelfs een lid van de bevriende Vogelwerkgroep Ootmarsum. Ook kregen we enkele keren bezoek van passanten.
Tjiftjaf op doortrek tijdens Eurobirdwatch foto Wim Wijering
De resultaten:
Onze trektelplek leent zich uitstekend om langs trekkende tjiftjafs en mezen te tellen. Dat was ook deze keer het geval. We telden al met al 37 tjiftjafs, 2 fitissen, 44 koolmezen, 5 staartmezen, 3 matkoppen, 2 glanskoppen en maar liefst 74 pimpelmezen. De voorspelling van deze op komst zijnde laatste soort kwam dan ook aardig uit. Zwarte mezen, die we ook verwacht hadden, lieten helaas verstek gaan.
Onze trektelplek leent zich uitstekend om langs trekkende tjiftjafs en mezen te tellen. Dat was ook deze keer het geval. We telden al met al 37 tjiftjafs, 2 fitissen, 44 koolmezen, 5 staartmezen, 3 matkoppen, 2 glanskoppen en maar liefst 74 pimpelmezen. De voorspelling van deze op komst zijnde laatste soort kwam dan ook aardig uit. Zwarte mezen, die we ook verwacht hadden, lieten helaas verstek gaan.
Een deel van de toendrarietganzen foto Wim Wijering
De watervogels lieten het deze keer in dit toch redelijk waterrijke gebied behoorlijk afweten. We telden niet meer dan 30 wilde eenden, 25 aalscholvers, 1 fuut, 2 meerkoeten, 2 waterhoentjes en een langs trekkende pijlstaart. De ganzentrek was overigens bij tijd en wijle wel boeiend, alhoewel het overgrote deel (vooral kolganzen) waarschijnlijk al de dagen voorafgaande aan Eurobirdwatch zijn overgetrokken. We noteerden nochtans: 98 kolganzen, 56 grauwe ganzen, 33 toendrarietganzen en 6 Nijlganzen. Vanwege de te grote afstand of door tegenlicht konden daarnaast 73 ganzen niet op naam worden gebracht. De 14 rietganzen, die genoteerd zijn, betreffen vrijwel zeker ook toendrarietganzen. Deze soort pronkt opmerkelijk genoeg in de landelijke Top Tien.
De gaai, waarvan in zekere mate trek werd waargenomen, is beslist wat “overteld”. Geregeld zagen we namelijk gaaien van noord naar zuid en omgekeerd vliegen, niet zelden met een eikel in de snavel. Al snel stopten we met het noteren van de noordwaarts vliegende vogels. Een aantal exemplaren zal nochtans dubbel geteld zijn. Een 20 tot 25 gaaien zal wat reëler zijn dan de 37, die er nu op papier staan. Bij de in de buurt rondzwervende houtduiven en kauwen hebben we wel steeds gemiddelden aangehouden om dubbeltellingen te voorkomen. We hadden trouwens best wat last van een groep spreeuwen en kauwen, die vrijwel ononderbroken boven de bomen insecten uit de lucht aan het vangen waren. Ongetwijfeld hebben ze hierbij hun vliegspieren behoorlijk moeten aanspreken om hun buikje vol te krijgen. Er tussendoor vliegende andere vogelsoorten zullen daarbij zeker over het hoofd zijn gezien.
Rode Wouw spreekt als vanzelf tot de verbeelding foto Wim Wijering
De weersomstandigheden leenden zich niet bepaald voor roofvogeltrek. We kregen dan ook niet meer dan 15 buizerds, 6 sperwers, één torenvalk en één rode wouw te zien. De laatste vloog samen op met twee buizerds en sprak als vanzelf tot de verbeelding.
De bekende vogelkrenten in de pap waren bij deze telling: rode wouw (1 x), watersnip (9 x), kramsvogel (1 x), ijsvogel (1 x) en grote gele kwikstaart (1 x). De ijsvogel werd overigens 3 keer waargenomen. We zijn er vanuit gegaan dat het steeds hetzelfde exemplaar betrof. De topscorelijst werd dit keer aangevoerd door respectievelijk spreeuw (509 x), kievit (170 x) en vink (139 x).
De bekende vogelkrenten in de pap waren bij deze telling: rode wouw (1 x), watersnip (9 x), kramsvogel (1 x), ijsvogel (1 x) en grote gele kwikstaart (1 x). De ijsvogel werd overigens 3 keer waargenomen. We zijn er vanuit gegaan dat het steeds hetzelfde exemplaar betrof. De topscorelijst werd dit keer aangevoerd door respectievelijk spreeuw (509 x), kievit (170 x) en vink (139 x).
De soortenlijst en de aantallen:
Onderstaand alfabetisch overzicht maakt duidelijk wat er zoal gezien en gehoord werd tijdens Eurobirdwatch bij de Sterrenwacht te Lattrop.
Onderstaand alfabetisch overzicht maakt duidelijk wat er zoal gezien en gehoord werd tijdens Eurobirdwatch bij de Sterrenwacht te Lattrop.
Top Tien:
De top 10 zag er op 3 oktober 2015 als volgt uit:
De top 10 zag er op 3 oktober 2015 als volgt uit:
De spreeuw wederom de nummer 1 in de Top Tien foto Wim Wijering
Eén koe had veel belangstelling voor de indringer foto Wim Wijering
Tot slot:
Om de rug te rechten en de benen te strekken werd enkele keren een korte wandeling in de buurt ondernomen, waarbij menige zangvogel werd opgespoord, die tot dan onopgemerkt was gebleven. Op deze manier werden onder meer de 3 goudvinken opgespoord. Jan N. betrad voorts onvervaard een wetland met gehoornd vee, waarvan één dier opmerkelijk veel belangstelling voor de tweebenige `indringer` had.
Om de rug te rechten en de benen te strekken werd enkele keren een korte wandeling in de buurt ondernomen, waarbij menige zangvogel werd opgespoord, die tot dan onopgemerkt was gebleven. Op deze manier werden onder meer de 3 goudvinken opgespoord. Jan N. betrad voorts onvervaard een wetland met gehoornd vee, waarvan één dier opmerkelijk veel belangstelling voor de tweebenige `indringer` had.
Bruinrode heidelibel op het hoofd van onze voorzitter foto Wim Wijering
Tijdens de trektelling hadden we voorts enkele keren contact met de telgroep bij het Ottershagen. Dit gebied is eveneens gelegen in het Beneden Dinkeldal. We hielden elkaar op deze wijze in hetzelfde gebied (enkele kilometers uit elkaar) op de hoogte van de ontwikkelingen en de stand van zaken. Jan en Wim gingen voorts een weddenschap aan om een fles `Foezel`dat we al dan niet zwaluwen te zien zouden krijgen. Jan trok daarbij aan het langste eind, want op onze trektelpost werd (helaas) geen enkele zwaluw waargenomen.
Naast onze gevederde vrienden zagen we op de trektelpost ook nog soorten als hoornaar, bruinrode heidelibel (op het hoofd van onze voorzitter) , citroenvlinder, atalanta, kleine vuurvlinder en geaderd witje. Dit zegt genoeg over het mooie weer.
Naast onze gevederde vrienden zagen we op de trektelpost ook nog soorten als hoornaar, bruinrode heidelibel (op het hoofd van onze voorzitter) , citroenvlinder, atalanta, kleine vuurvlinder en geaderd witje. Dit zegt genoeg over het mooie weer.
Tuktuks on the road ~ tijdens Eurobirdwatch ~ foto Wim Wijering
Op deze trekteldag kregen we op deze zonnige zaterdag te maken met veel recreatieverkeer en verkeerslawaai. Dat komt het luisteren naar trekroepjes nu niet bepaald ten goede. In onze directe omgeving gingen een 30 tal boten met tientallen kanovaarders het water op, zagen we steeds meer vissers hun hengels uitgooien, karden grote groepen fietsers over het fietspad langs de gekanaliseerde Dinkel en toerden tuktuks en plezierbussen over de aangrenzende Frensdorferweg. Afleiding genoeg dus!
We kunnen nochtans terug zien op een aantrekkelijke vogeltrektelling, waarbij er afwisselend werd geschreven, gedold en geteld. Bovendien hebben we onze wetenswaardigheden weer mooi met elkaar kunnen delen. Ieder van ons was na afloop best tevreden. Misschien dan wel niet over de aantallen, maar dan toch zeker over het mooie weer.
Auteur en foto´s: Wim Wijering
We kunnen nochtans terug zien op een aantrekkelijke vogeltrektelling, waarbij er afwisselend werd geschreven, gedold en geteld. Bovendien hebben we onze wetenswaardigheden weer mooi met elkaar kunnen delen. Ieder van ons was na afloop best tevreden. Misschien dan wel niet over de aantallen, maar dan toch zeker over het mooie weer.
Auteur en foto´s: Wim Wijering