De drentsche aa

De start van de dag beloofde al veel ontspanning. Het is zaterdag 18 juni. Een diepe grondtoon is hoorbaar bij vertrek vanaf de parkeerplaats in Weerselo. Het blijkt vanuit de bomen boven ons te komen, een zwerm zoemende bijen, die meedeinen op de naar nectar geurende warme bries. Een mooie zomerse dag ligt in het verschiet.
Op weg naar de Drentsche Aa waar onze vriend Vincent de Lenne als boswachter werkt en bereid is ons rond te leiden.

Onze vriend Vincent de Lenne werkzaam als boswachter geeft uitleg foto Bianca Franceschina

Het is een van de weinige beken in Nederland waarvan de loop nauwelijks door de mens is beïnvloed. Elders werden, vooral na de Tweede Wereldoorlog, in de tijd van de grote ruilverkavelingen, veel beken ten behoeve van de landbouw rechtgetrokken om de afwatering en het bewerken van het land efficiënter te kunnen laten verlopen. Bij de Drentsche Aa is dit nauwelijks gebeurd, mede doordat de ruilverkavelingen in dit gebied minder grootschalig zijn geweest. Zo bleven van de eeuwenoude landschapsindeling ook veel karakteristieke houtwallen en singels in de beekdalen en op de essen behouden.

De Drentsche Aa is een beeksysteem dat bestaat uit meerdere stroompjes en diepjes die samen het Drentsche Aa systeem vormen. Op elke plek weer met een andere naam, meestal genaamd naar een dorp wat in de omgeving ligt zoals Zeegseloopje, Oudemolenschediep en Gasterenschediep.
​

Uitzicht over de Drentsche Aa foto Bianca Franceschina

Grauwe-Vliegenvanger foto Marcel Grunder

Vincent vertelt ons, staand voor kaarten van het landschap van dit gebied, op welke wijze hier het maaibeleid wordt uitgevoerd en waarom.
In de hooilanden in de beekdalen is van nature van ijzerrijke kwel aanwezig waardoor de hooilanden erg soortenrijk zijn. De hooilanden in de Drentsche Aa worden jaarlijks gemaaid om ze open te houden en om het teveel aan nitraten en fosfaten afkomstig van de omliggende percelen at te voeren waardoor ze soortenrijk zijn. Jaarlijks wordt ongeveer 10 tot 25 % van de hooilanden niet gemaaid om als dekking en overwintering voor fauna, met name insecten, te dienen. Maar dat heeft natuurlijk direct gevolg op de andere soorten. Ook zijn op een paar plekken laag in het beekdal weer trilvenen ontstaan die op een aantal plekken zo nat zijn geworden dat deze niet meer worden gemaaid. Wat optimaal habitat oplevert voor schaarse soorten als sprinkhaanzanger, kwartelkoning, paapje snor, blauwborst, spotvogel, porseleinhoen en nog veel meer soorten. Het paapje is wel vaker te zien als trekvogel maar zelden als broedvogel. Hier broeden 2 paartjes. We zijn benieuwd of we ze mogen waarnemen.

We starten bij het beheerkantoor van natuurmonumenten in Oudemolen.
Waar al zoveel natuurschoon in zowel planten als vogels te zien is dat de verleiding bestaat maar gewoon te blijven zitten op deze mooie plek. Een grauwe vliegenvanger laat zich goed zien. Ze vliegt af en aan vanuit de hoek van het gebouw naar het nest in de boom met voedsel voor de jongen.

Plattegrond van het gebied foto Bianca Franceschina

Zwartblauwe-Rapunze-uitgebloeid foto Marcel Grunder

Als we weglopen bij de gebouwen zien we direct langs de aangrenzende beek de zwart blauwe rapunzel staan. Een beekrombout vliegt op, deze schaarse soort komt algemeen voor langs de beek samen met de tientallen weidebeekjuffers die overal boven de beek hangen. Even verderop staat een uitgebloeide stengelloze sleutelbloem.
​

Grasmus foto Marcel Grunder

We lopen op de flank van het beekdal met aan de ene zijde het nattere beekdal met veel kwel. Hier zijn holpijp en zeggevegetaties aanwezig met wat hoger op de flanken hooilanden met orchideeën, met name gevlekte orchis en reeds uitgebloeide brede orchissen. Hoger op de flanken liggen de uitgestrekte droge schraallanden met veelmargrieten, duizendblad en op de nattere stukkenorchideeën en ratelaar.

Heerlijk dat zonnetje op de brug foto Bianca Franceschina

We gaan de brug over en het landschap verandert. Een landschap waar het heide blauwtje veelvuldig aanwezig is. Niet te verwarrend met het icaris blauwtje dat er overigens ook veelvuldig rond dwarrelt. Terwijl de vlinders over het landschap dansen, in een vluchtige communicatie tussen lucht en land, lopen we verder.

De veldleeuwerikken en boompiepers zingen volop. Hier en daar wat plukjes braamstruweel met zingende grasmussen en roodborsttapuiten. Opvallend is dat er nergens sloten liggen. Deze zijn tijdens de inrichting gedempt om volop inzijging op de hogere delen te laten plaatsvinden waardoor het kwelrijke water in de beekdalen weer omhoog komt. In het beekdal zien we ook een beverburcht, bevers zijn weer helemaal terug in het gebied en zorgen voor extra dynamiek door het bouwen van dammen en het verwijderen van bomen en opslag.

Na een tijdje lopen komen we bij een ven waar volop libelllen vliegen ook horen we dodaars zingen. Doordat het erg warm is zijn de libellen erg actief en is het moeilijk om ze allemaal op naam te brengen. Soorten die we zien zijn gewone oeverlibel, viervlek, grote keizerlibel, metaalglanslibel en kleine roodoogjuffer. Verderop in een nat bosje horen we een wielewaal zingen. Deze soort heeft een voorkeur voor nattere broedbossen, aangezien er veel kleine natte bosjes in het beekdal liggen is deze soort ook behoorlijk algemeen in het beekdal.
Helaas hebben we het paapje niet gezien maar wel gehoord. Een graspieper zweeft boven ons.

Cultuurlandschap foto Bianca Franceschina

We zijn aan het eind gekomen van onze wandeling. Boven ons zweeft een wespendief, om vervolgens tussen de bomen te verdwijnen. Een moment van overgave aan het landschap en de elementen. Vrij in omhelzing met de natuur. Net zoals wij tijdens dit bezoek.

De excursiegroep foto Bianca Franceschina

Op de zandpaden, in het laatste stuk van de wandeling, zien we volop zandbijen omdat er passende voedsel en verblijfplaats mogelijkheden zijn. Doordat er veel extensieve graslanden met volop kruiden zijn in combinatie met veel zandpaden zijn er relatief veel zandbijen in de Drentsche Aa. Een beeld dat ook vroeger gewoon was in Twenten maar je tegenwoordig helaas weinig meer ziet.

Een (oud) cultuurlandschap met zo’n hoog mogelijk ecologische waarde, waar de mens weer meer ‘natuur volgend' is dan 'natuur dominerend', daar werken ze hier samen met de boeren aan. Dat betekent droog grasland met enige structuur. Alles laten bloeien zoals hier en de hoeveelheid nectar die dat oplevert daar kan je niet tegen op met akkerlanden zoals we op dit moment in Twente ten uitvoer brengen. Maar ja we zijn op weg. Het is in ieder geval een stap in de goede richting. 
​

Drentsche Aa we groeten je en Vincent bedankt voor het openen van dit gebied voor ons Twentse natuurliefhebbers. We komen graag terug

Samenstelling: Bianca Franceschina           
​
Foto’s: Marcel Grunder, Bianca Franceschina